మధ్యయుగ భారతదేశ విద్యా చరిత్ర
Practice Paper –4
1. ముస్లింల పాలనలో ఏర్పాటైన విద్యా కేంద్రాలను ఏమని పిలిచేవారు?
A) విశ్వవిద్యాలయం
B) గురుకులం
C) మదరసా
D) పాఠశాల
సరైన సమాధానం: C) మదరసా
వివరణ: ముస్లింల పాలనలో ధార్మిక విద్య బోధించేందుకు స్థాపించిన సంస్థలు మదరసాలుగా పిలవబడ్డాయి. ఇవి కురాన్, హదీస్, షరియా లాంటి ఇస్లామీయ విషయాల్లో నిపుణులను తయారు చేసే కేంద్రాలుగా నిలిచాయి.
2. మదరసాల్లో ప్రధానంగా ఏ విద్యను బోధించేవారు?
A) హిందూ తత్వశాస్త్రాలు
B) గణితం
C) కురాన్ మరియు ఇస్లామీయ చట్టం
D) బౌద్ధ మతగ్రంథాలు
సరైన సమాధానం: C) కురాన్ మరియు ఇస్లామీయ చట్టం
వివరణ: మదరసాల్లో విద్యార్థులకు కురాన్ పఠనం, హదీస్, షరియా చట్టాల గురించి అధ్యయనం చేయించబడేది. ఈ విద్యా వ్యవస్థ మతపరంగా శిక్షణనిస్తుంది.
3. మకటబ్లు అనే విద్యా సంస్థల ముఖ్య ఉద్దేశ్యం ఏమిటి?
A) వాణిజ్య సంబంధిత విద్య
B) మౌలిక ఇస్లామీయ విద్య
C) శాస్త్రీయ విద్య
D) సంగీత విద్య
సరైన సమాధానం: B) మౌలిక ఇస్లామీయ విద్య
వివరణ: మకటబ్లు అనేవి చిన్న పిల్లలకు మొదటి స్థాయిలో ఇస్లామీయ విద్య (కురాన్ పఠనం, అరబిక్ హస్తలేఖన శిక్షణ) అందించే ప్రాథమిక పాఠశాలలుగా ఉపయోగించేవి.
4. మదరసాలలో మౌలవీల భూమిక ఏమిటి?
A) విద్యార్థులు
B) వంటవాళ్లు
C) బోధకులు
D) ఉద్యోగులు
సరైన సమాధానం: C) బోధకులు
వివరణ: మౌలవీలు అనేవారు ముస్లిం ధార్మిక పండితులు. వారు మదరసాలలో ఉపాధ్యాయులుగా పనిచేసి విద్యార్థులకు మతపరమైన విషయాలను బోధించేవారు.
5. అలెగ్జాండర్ భారతదేశాన్ని ఆక్రమించబోయిన సమయంలో విద్యా పరిస్థితులను ఎవరు వివరించారు?
A) హ్యూయెన్ త్సాంగ్
B) మెగస్థనీస్
C) ఫాహియాన్
D) అల్బెరూనీ
సరైన సమాధానం:B) మెగస్థనీస్
వివరణ: గ్రీకు రాయబారి మెగస్థనీస్, చంద్రగుప్త మౌర్యుని కాలంలో భారతదేశాన్ని సందర్శించి “ఇండికా” అనే రచనలో భారతదేశ విద్య, సమాజ పరిస్థితుల గురించి వివరించాడు.
6. ఫాహియాన్ భారతదేశాన్ని సందర్శించిన సమయంలో పేరు పొందిన విశ్వవిద్యాలయం?
A) నలంద
B) తక్షశిల
C) విక్రమశీల
D) అజ్మీర్
సరైన సమాధానం: A) నలంద
వివరణ: ఫాహియాన్ గుప్తుల కాలంలో భారతదేశానికి వచ్చినప్పుడు, నలంద విశ్వవిద్యాలయం బౌద్ధ విద్యా కేంద్రంగా ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి పొందింది.
7. హ్యూయెన్ త్సాంగ్ రికార్డుల ప్రకారం నలంద విశ్వవిద్యాలయంలో విద్యార్థుల సంఖ్య?
A) 1000
B) 2000
C) 5000
D) 10000
సరైన సమాధానం:D) 10000
వివరణ:చైనాకు చెందిన యాత్రికుడు హ్యూయెన్ త్సాంగ్, నలందలో దశ వేల మంది విద్యార్థులు ఉన్నారని తన రచనల్లో పేర్కొన్నాడు. ఇది అంతటి గొప్ప విద్యా సంస్థగా నిలిచింది.
8. ఢిల్లీ సుల్తానుల పరిపాలనలో మదరసాలను ఎవరు నిర్వహించేవారు?
A) హిందూ పండితులు
B) సుల్తాన్లు
C) మౌలవీలు
D) రాజపురోహితులు
సరైన సమాధానం: C) మౌలవీలు
వివరణ: మదరసాల నిర్వహణ బాధ్యతను మౌలవీలు చేపట్టి, విద్యా నాణ్యతను రక్షించేవారు. వారు విద్యార్థులకు మతపరమైన విషయాలను బోధించడమే కాక, నిర్వహణలోనూ భాగస్వాములు.
9. మొఘల్ సామ్రాజ్యంలో విద్యాభివృద్ధికి ప్రోత్సాహం ఇచ్చిన చక్రవర్తి ఎవరు?
A) బాబర్
B) హుమాయూన్
C) అక్బర్
D) షాజహాన్
సరైన సమాధానం: C) అక్బర్
వివరణ: అక్బర్ విద్య, మత సామరస్యానికి పెద్దపీట వేశాడు. ఇతని కాలంలో ఇబాదత్ ఖానా వంటి సంస్థలు ఏర్పడడం విద్యాభివృద్ధికి తోడ్పడింది.
10. అక్బర్ ప్రవేశపెట్టిన మతపరమైన విద్యా ప్రచారం ఏమిటి?
A) ఇంగ్లీషు విద్య
B) దిన్ ఇ ఇలాహీ
C) మదరసాల ప్రోత్సాహం
D) మౌలవీల విద్యా నియంత్రణ
సరైన సమాధానం:B) దిన్ ఇ ఇలాహీ
వివరణ: అక్బర్ ఏర్పాటు చేసిన “దిన్ ఇ ఇలాహీ” అనే మత తత్వం, అన్ని మతాలలో ఉన్న మంచితనాన్ని సమన్వయం చేయాలని లక్ష్యంగా ఏర్పడింది. ఇది విద్యను మతసామరస్యంతో అనుసంధానించింది.
11. అక్బర్ సమయానికి సంబంధించి ఏర్పడిన మత చర్చల వేదిక?
A) నలంద
B) ఇబాదత్ఖానా
C) జామా మసీదు
D) షాహి పాఠశాల
సరైన సమాధానం:B) ఇబాదత్ఖానా
వివరణ: ఇబాదత్ఖానాలో వివిధ మతాల పండితులు సమావేశమై తత్వశాస్త్రం, మత సంబంధిత చర్చలు జరిపేవారు. ఇది విద్య మరియు మతాలను కలిపిన వేదికగా అభివృద్ధి చెందింది.
12. అల్బెరూనీ భారతదేశంలోని విద్యా వ్యవస్థపై వివరించిన రచన?
A) తహకీక్-ఇ-హింద్
B) అక్బర్ నామా
C) ఫతహ్ నామా
D) ఇండికా
:
సరైన సమాధానం: A) తహకీక్-ఇ-హింద్
వివరణ: అల్బెరూనీ తన రచన తహకీక్-ఇ-హింద్లో భారత దేశపు విద్యా వ్యవస్థ, మతం, జ్ఞాన పరంపరలను ఖగోళశాస్త్రంతో పాటు విశ్లేషించాడు.
13. అక్బర్ పాలనను ఆధారంగా చేసుకుని రాసిన ‘ఐన్-ఇ-అక్బరి’ రచయిత ఎవరు?
A) అబుల్ ఫజల్
B) బదౌనీ
C) అల్బెరూనీ
D) ఖురషీద్ ఖాన్
సరైన సమాధానం: A) అబుల్ ఫజల్
వివరణ:అబుల్ ఫజల్ అక్బర్ యొక్క ప్రధాన మంత్రి మరియు చరిత్రకారుడు. ఆయన రాసిన ఆయిన్-ఇ-అక్బరిలో విద్య, పరిపాలన, ఆచార వ్యవస్థలు వివరంగా ఉన్నాయి.
14. షాజహాన్ కాలంలో రచించబడిన విద్యా సంబంధిత గ్రంథం?
A) బదౌనీ
B) ముజమ్మల్-ఉల్-ఇల్మ్
C) నలంద గ్రంథము
D) హుమాయూన్ నామా
సరైన సమాధానం:B) ముజమ్మల్-ఉల్-ఇల్మ్
వివరణ: ముజమ్మల్-ఉల్-ఇల్మ్ అనే గ్రంథం షాజహాన్ కాలంలో విద్యావ్యవస్థకు సంబంధించిన దిశానిర్దేశక గ్రంథంగా ఉపయోగపడింది.
15. చరిత్రకారుడిగా గుర్తింపు పొందిన బదౌనీ ఎవరు?
A) చైనాకు చెందిన యాత్రికుడు
B) బౌద్ధ గ్రంథకర్త
C) మొఘల్ చరిత్ర రచయిత
D) ఇస్లామీయ మౌలవి
సరైన సమాధానం: C) మొఘల్ చరిత్ర రచయిత
వివరణ:బదౌనీ అక్బర్ కాలంలో జీవించిన చరిత్రకారుడు. ఆయన రచనల్లో అక్బర్ పాలనను విమర్శిస్తూ, మతపరమైన అభిప్రాయాలు ప్రస్తావించారు